سرگذشت کالیپرها؛ از چین تا ژاپن
انواع مختلف کولیس هایی که امروزه از آنها در بسیاری از زمینه ها و صنعت ها استفاده می شود، در گذشته داستان طولانی ای داشته اند. برخی می گویند ایده و توسعه ی این دستگاه ها ابتدا از شرق آمده. برخی دیگر معتقدند، غربیان اولین بار موفق به اختراع آن شده اند. هر یک از آنها نیز استدلال های خود را دارند.
با مشاهده ی تاریخچه ی کولیس ها، بنظر میرسد اولین آثار این دستگاه ها به دوران چین ین برمی گردد، چینی ها در ابتدا این دستگاه هارا به شکل ابزارهای اندازه گیری کشویی استفاده میکردند. این ابزار اندازه گیری شامل دو فک و مقیاس بود و در بین مصرف کنندگان خود به “نوگیسو” معروف بود. کالیپرهای اولیه در ابتدا از شاخ، استخوان یا ماموت ساخته می شدند اما بعداً مواد مصرفی در آنها به شیشه، چوب یا آهن تغییر پیدا کرد.
نوگیسو یک واژه ژاپنی است. Nogisu از کلمه دیگری به نام “Nonius” گرفته شده است که به معنی تقسیم مقیاس اصلی به مقادیر کوچکتر می باشد. کلمه نونیوس از زبان آلمانی آمده است.
درواقع نونیوس برگرفته از زبان پرتغالی و از اسم فردی به نام پدرو نونس، گرفته شده است. نونس اختراع قابل توجهی را در کارنامه ی خود ثبت کرده است که این اختراع تحولات بسیاری را موجب شد. وی “مقیاس نونس” را ابداع کرد که باعث افزایش دقت شیب سنج های مورد استفاده ستاره شناسان و اخترشناسان می شد. مقیاس Nunes به قوس های مساوی تقسیم شده بود. واضح است که این روش اندازه گیری، بسیار دقیق تر از خط کش های قددیمی بوده است.
انقلاب کولیس
در آغاز انقلاب صنعتی در بریتانیا، کولیس کشویی از نوع اسکابارد معرفی شد که شامل مقیاس اصلی با یک فک متحرک بود. کولیس کشویی می توانست در داخل غلاف که قسمت بیرونی کولیس را می پوشاند، حرکت کند. این شکل ساده از کولیس ورنیه در بین مردم با نام نوگیسو شناخته می شد.
در پایان جنگ جهانی دوم، دو نوع کولیس وجود داشت. یکی کولیس کشویی از نوع اسکابارد بود که شامل مقیاس اصلی و درجه بندی اصلی مقیاس بود. یکی دیگر کولیس طبقه بندی شده بود که شامل مقیاس ورنیه و تقسیم بندی نیز بود. کولیس کشویی که با تقسیم بندی ورنیه ساخته شد در سال 1840 مورد استفاده قرار گرفت.
کولیس در ایالات متحده
عده ای از افراد معتقدند که کولیس ورنیه در ایالات متحده اختراع شده است. گفته می شود که جی آر براون، مهندس برجسته مکانیک و بنیانگذار کمپانی براون و شارپ (Sharp and Brown) ، دستگاهی را در سال 1850 طراحی واختراع کرد که تحول بسیاری در این صنعت ایجاد کرد.
هر دو نوع کولیس، چه کولیس ساده و چه کولیس کشویی، در کاتالوگ های شرکت and Sharp Brown در سال 1924-1985 شرح داده شده است.
می توان گفت طراحی و ساخت کولیس هایی که امروزه از آنها استفاده می کنیم، توسط یک سازنده ی آمریکایی به اسم جوزف .ار .براون به دنیا عرضه شده است. وی توانست در سال 1851 نمونه ی پیشرفته ای از کولیس هارا بسازد و انقلابی در این صنعت بوجود آورد.
کولیس در ژاپن
کمپانی ژاپنی میتوتویو Mitutoyo در سال 1934، خط تولید گسترده ی کالیپرهای دقیق و پیشرفته ی خود را آغاز کرد و شروع به تولید انبوه این دستگاه های اندازه گیری نمود.
این کمپانی برای اولین بار در تاریخ، از فولاد ضد زنگ در کولیس های خود استفاده کرد. در نتیجه کولیس هایی مقاوم در برابر آب و روغن را برای مصرف کنندگان خود تولید نمود.
با گذشت زمان، شاهد تولید کولیس های ساعتی و کولیس های دیجیتالی که پیشرفته ترین نوع این دستگاه ها هستند نیز از این کمپانی بزرگ، بودیم.
از آنجایی که کالیپرهای کشویی با مقیاس ورنیه توانایی اندازه گیری بسیار دقیق را داشتند. در بسیاری از کارهای مربوط به مکانیک مورد استفاده قرار گرفتند. اولین کولیس ساده و کولیس ورنییه کشویی از دهه 1940 در موزه میتوتویو نگهداری می شوند.
